Zopas ben ik teruggekeerd van drie dagen "politiek toerisme" in Düsseldorf, de hoofdstad van de deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen (NRW). In het Duits spreken ze liever van Aktionsurlaub ("actievakantie") dan van "Polittourismus". Misschien heeft iemand suggesties heeft voor een mooiere Nederlandse vertaling? In de tussentijd hou ik het maar bij Aktionsurlaub.
De vereniging Mehr Demokratie is in NRW de stuwende kracht achter het volksinitiatief "Mehr Demokratie beim Wählen" (meer democratie bij verkiezingen). Om het deelstaatparlement van NRW te verplichten, ons wetsontwerp voor een beter kiesrecht voor locale verkiezingen op de agenda te plaatsen, moeten we 66 152 handtekeningen bij elkaar krijgen. Na bijna een jaar actie stond de teller gisteren op 51 292 (goedgekeurde) handtekeningen. In de maand maart zet het bondgenootschap rond Mehr Demokratie met een vier weken durend actiekamp de eindspurt in.
Het was mijn eerste ervaring met handtekeningen verzamelen. Enkele maanden geleden was ik in Hamburg al eens flyers (Flugblätter) gaan uitdelen om mensen aan te zetten tot deelname aan het referendum "Rettet den Volksentscheid!" (Red het referendum!). Nu kon ik voor de eerste keer proeven van het echte veldwerk. Hier volgt een kort verslag van de eerste drie dagen van die spurt en wat achtergrondinformatie bij de campagne.
Cumuleren en panacheren : meer macht voor de kiezer!
In Duitsland zijn er nog drie (van in totaal zestien) deelstaten waar de kiezer bij locale verkiezingen slechts één kruisje mag zetten: NRW, Berlijn en Saarland. Al jarenlang zet Mehr Demokratie zich in voor een minder partij- en meer persoonsgebonden kiesrecht. Dat moet ertoe leiden dat de kiezer meer macht heeft en de kandidaten zich onafhankelijker tegenover hun partij kunnen opstellen.
Het voorstel voor NRW luidt, in een notedop: cumuleren ("kumulieren"), panacheren ("panaschieren") en schrappen ("streichen"). Het systeem is eenvoudig: in plaats van één stem krijgt elke kiezer krijgt een pakket stemmen, namelijk net zoveel als er te verkiezen plaatsen zijn. Die stemmen mag hij of zij verdelen over de kandidaten (één tot drie stemmen per kandidaat, dit is het zogenaamde cumuleren). De kiezer mag ook voor kandidaten van verschillende partijen stemmen (panacheren). En hij mag kandidaten schrappen (Dt. streichen). Wie dat wil mag zijn volledige stem (of het resterende deel ervan) aan een partij geven. Deze stem wordt dan over de kandidaten verdeeld in de volgorde die de partij gekozen heeft. Alleen... geschrapte kandidaten krijgen geen stem.
De campagnesite is erin geslaagd, dit systeem bijzonder kort en eenvoudig uit te leggen. In plaats van de technische termen "kumulieren" en "panaschieren" is gekozen voor "favorisieren" en "kombinieren". Een testverkiezing toont hoe makkelijk (en plezierig) het allemaal is. Probeer het gewoon eens uit!
Het volksinitiatief
Het volksinitiatief ging vorig jaar in april van start. Aangezien elke handtekening een jaar geldig blijft en de eerste handtekeningen dus begin april ongeldig worden, is nu de eindspurt ingezet: de maand maart is uitgeroepen tot actiemaand. Uit heel Duitsland komen meer dan honderd Aktionsurlauber de vele locale activisten en studenten vervoegen, met als doel om tegen eind maart de kaap van 70 000 handtekeningen (inclusief de nodige reserve) te ronden.
Zaterdag 1 maart was meteen ook de allereerste dag van de actiemaand. De groep activisten was nog beperkt tot vier, de grote instroom zou pas zondag beginnen. Jammer genoeg beperkte de orkaan Emma onze verzameltijd tot een halve dag, waarin we met z'n vieren onder de schaarse shoppers en wandelaars maar 90 handtekeningen bijeensprokkelden. Zelf had ik er 25, volgens meer ervaren 'verzamelaars' helemaal niet slecht voor een eerste keer.Zondag hadden we een goeie dag: met z'n achten kregen we ondanks de snijdende wind op een halve dag 350 handtekeningen bijeen (mijn score: 54). Maandagvoormiddag geraakte ik in de buurt van station en bibliotheek niet verder dan een teleurstellende 21 ondertekenaars. Dan zat mijn tweede actievakantie erop en nam ik de trein naar België.
Mijn eerste indrukken als Unterschriftensammler:
- het is vermoeiend werk: voor elke "ja" moet je vechten;
- cumuleren en panacheren zijn verrassend makkelijk uit te leggen : de mensen hebben snel door waarover het gaat, de meesten (of beter: de meeste geïnteresseerden) zien er meteen de kracht van in (wat niet betekent dat ze altijd willen ondertekenen);
- zondag is ook voor "Unterschriftensammler" een hoogdag: de winkels zijn dicht, de mensen hebben tijd;
- verrassend veel positieve reacties (bij jongeren én ouderen, ook als ze niet altijd meteen willen ondertekenen);
- campagne voeren kost geld! Deze campagne wordt overigens bijna uitsluitend uit privé-giften gefinancierd;
- de democratie van onderaf invoeren is een moeizaam proces, dat met kleine stapjes vooruitgaat. Maar het gààt vooruit! In Duitsland zijn de laatste twintig jaar alvast veel kleine stapjes gezet. Waarop wachten we in Vlaanderen / België nog?
De volgende weken
De volgende weken gaat de actie pas echt naar haar hoogtepunt. Dan moeten dagelijks zowat 1000 handtekeningen ingezameld worden. De honderd "Aktionsurlauber" verblijven in de gloednieuwe Düsseldorfse jeugdherberg, waar ze 's avonds ervaringen en strategische tips over de meest wervende aanspreekzin of beste standplaats uitwisselen. En telkens weer monden die gesprekken uit in bredere discussies over democratie en allerlei politieke en sociale kwesties, soms tot in de vroege uurtjes. Tweemaal per week is overigens een (informele) thema-avond gepland rond allerlei thema's in verband met democratie en samenleving (bvb. gegarandeerd basisinkomen, het beste kiesrecht, ...).
Vanaf volgende week staat ook de bekende Omnibus in Düsseldorf (foto). De Omnibus für Direkte Demokratie (http://www.omnibus.org/) heeft de laatste jaren in heel Duitsland met veel succes campagne gevoerd voor de directe democratie. Maar daarover later eens meer...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten