Zopas werd het resultaat van het eerste heel-Berlijnse referendum bekend: de luchthaven "Tempelhof" gaat in oktober dicht. Hoewel zo'n 60 procent van de opgekomen kiezers voor het behoud van Tempelhof stemden, werd het vereiste quorum van 609 509 ja-stemmen (25 % van de kiesgerechtigde Berlijners) niet behaald. De opkomst lag bij 36,1 procent. Een eenvoudig rekensommetje leert dat 21,7 procent van de stemgerechtigden voor het behoud van Tempelhof stemden.
Meteen komt een einde aan een merkwaardige campagne, die de gemoederen in Berlijn de laatste weken hoog deed oplopen.
Opmerkelijk was onder andere dat een van de initiatiefnemers van de campagne "Tempelhof bleibt Verkehrsflughafen" de CDU was (de partij van de Duitse christendemocraten). Niet alleen spreekt de CDU zich al sinds jaar en dag tegen het uitbouwen van de directe democratie uit, de partij lag ook (met de sociaal-democratische SPD) aan de basis van de beslissing om Tempelhof te sluiten. Momenteel zit de CDU in Berlijn in de oppositie.
Vreemd was ook dat het referendum überhaupt mocht plaatsvinden. De beslissing om Tempelhof te sluiten was namelijk een administratieve (en geen wetgevende) daad en kon dus met een referendum niet dwingend ongedaan gemaakt worden. Naar de vorm ging het dan ook om een consultatief referendum. Dat had de regerende burgemeester Wowereit (SPD) tot de uitspraak verleid dat hij Tempelhof in elk geval zou sluiten, hoe het referendum ook afloopt. Waarop de Berlijnse opinie dan weer verontwaardigd reageerde.
De Tempelhof-voorstanders delven dus het onderspit, ondanks een ware barnumcampagne (volgens sommige bronnen bedroeg hun budget 2,5 tot 3 miljoen euro). Met hun reclamespots, slogans en affiches speelden ze vooral in op de symbolische en affectieve waarde van Tempelhof voor de stad Berlijn (denk bvb. aan de luchtbrug tijdens de Berlijnse blokkade van 1948-1949), terwijl de tegenstanders vooral de sociale snaar bespeelden (bvb. "geen luchthaven voor superrijken", een verwijzing naar mogelijke plannen van een Amerikaanse investeerder).
Dank zij de Tempelhof-campagne konden de Berlijners de laatste maanden kennis maken met hun jongste politieke wapen, de directe democratie. Na een door het volk goedgekeurde grondwetswijziging, eind 2006, werd de deelstaat Berlijn zowat de direct-democratische koploper tussen de Duitse deelstaten. Het resultaat blijft niet uit: volgens de Berliner Morgenpost zijn er maar liefst zes Berlijnse referenda in de maak:
- voor een hervorming van de kieswet (het onze, waarover binnenkort meer),
- voor het recht op kinderopvang vanaf drie jaar,
- tegen het rookverbod in cafés,
- voor het behoud van het historisch patrimonium in de buurt van het Museum-eiland,
- voor vervroegde deelstaatverkiezingen,
- voor een transparante waterhuishouding (= voor het openbaar maken van alle verdragen m.b.t. de gedeeltelijke privatisering van het Berlijnse drinkwater).
Tot slot nog een paar sfeerbeelden van de eerste Berlijnse referendumcampagne. Op een van de foto's staan maar liefst drie affiches...
Achtergrond - de Berlijnse luchthavens
Vandaag telt Berlijn drie internationale luchthavens: Tempelhof (midden in de stad gelegen), Tegel (aan de noordrand) en Schönefeld (in het zuidoosten, op 20 km van het centrum). In 1996 beslisten de federale regering en het Berlijnse deelstaatbestuur gezamenlijk om de drie Berlijnse luchthavens door één internationale mega-luchthaven te vervangen, die moet uitgroeien tot een centraal luchtverkeersknooppunt voor Europa. Tempelhof en Tegel kunnen niet uitgebreid worden. Uiteindelijk werd voor de uitbouw van Schönefeld gekozen. De nieuwe hypermoderne luchtvaart-hub zal de naam Berlin Brandenburg International Airport (kort BBI) dragen en bij de opening, eind oktober 2011, een capaciteit van 25 miljoen passagiers per jaar hebben (uitbreidbaar tot 40 miljoen).
Hier een pr-filmpje over het BBI-project:
