Democratische sprokkels uit Duitsland - mei/juni 2009

Baden-Württemberg : 43,5 % voor de Freie Wähler

De kans is groot dat u van de (naar eigen zeggen) grootste burgerbeweging van Duitsland zelfs nog nooit de naam hoorde. De Freie Wähler ('Vrije Kiezers') zijn gemeentelijke kiezersverenigingen, te vergelijken met de Gemeentebelangen bij ons, maar dan wel een paar maatjes groter en een stuk beter georganiseerd. Onderling hebben de FW-afdelingen weinig gemeen, behalve dat ze dat ze vooral op gemeentelijk niveau actief zijn en dat ze in geen geval een partij willen zijn (ze zweren bij hun locale autonomie).

Toch zijn de meeste FW-afdelingen verenigd in een koepel op districtsniveau (bvb. FW Miltenberg in Beieren) en op deelstaatniveau (FW Bayern, FW Hessen enz.). Ook nationaal bundelen ze de krachten, in de FW Deutschland. Zo kunnen de FW zich als één burgerbeweging profileren, met maar liefst 280 000 leden.

In de deelstaat Baden-Württemberg (10 miljoen inwoners, 35 000 km² - een 'België in Duitsland') behaalden de Freie Wähler bij de gemeenteraadsverkiezingen op 7 juni maar liefst 43,5 % van alle stemmen, meer dan de 'volkspartijen' (CDU en SPD). Deze monsterscore haalde nauwelijks het nieuws, want ze was slechts een evenaring van het resultaat van vier jaar geleden.

In Beieren (12,5 miljoen inwoners, 70 000 km²) zitten de FW sinds vorig jaar in het deelstaatparlement. Met 10 % bij de deelstaatverkiezingen en net geen 20 % bij de jongste gemeenteraadsverkiezingen zijn ze er de derde grootste politieke kracht. In de 32 gemeenten van het district (Landkreis) Miltenberg, bijvoorbeeld, hebben de FW 160 gemeenteraadszetels en 12 burgemeesters.

Stilaan groeit de ambitie om het ook 'hogerop' te wagen. Bij de Europese verkiezingen in juni prijkten de FW voor het eerst op nationale stembiljetten. Met een ontnuchterend resultaat: nauwelijks 1,5 % van de stemmen. Het is duidelijk nog te vroeg voor de nationale politiek. Dat heeft ongetwijfeld te maken met het ontbreken van een overkoepelend programma (het is mij een raadsel waarom de FW niet unisono het bindend referendum op volksinitiatief en een democratischer kiesrecht eisen - zowat alle locale afdelingen zijn immers voor directe democratie) en het weinige gezag dat van de FW-koepels uitgaat. Die koepels kunnen slechts aanbevelingen doen, waaraan de locale afdelingen zich geenszins hoeven te houden.

Toch verwacht ik dat de FW op nationaal niveau zullen doorbreken. Democratische en langdurig stabiele politieke krachten moeten immers in de eerste plaats lokaal verankerd zijn, een proces dat tijd vergt (het schoolvoorbeeld is Zwitserland, maar ook Zuid-Duitsland heeft een lange traditie van lokaal zelfbestuur). Vanuit zo'n particularistische optiek wordt wat op het eerste gezicht een zwakte kan lijken (het ontbreken van het centrale machtswoord en partijtucht) op langere termijn wellicht de grootste kracht van de Freie Wähler. Ik zal dan ook af en toe over het reilen en zeilen van de FW berichten.

En... het voorbeeld van de Freie Wähler verdient navolging. Stel u voor dat bij de gemeenteraadsverkiezingen in Vlaanderen of België verenigingen van 'Vrije Burgers' 40 % van de stemmen behalen! En stel u dan nog voor dat ze, in tegenstelling tot de Freie Wähler, ondanks hun onwrikbare locale autonomie en hun uiteenlopende politieke standpunten toch die ene gemeenschappelijke institutionele en dus 'meta-politieke' eis hebben: de invoering van het bindend referendum op volksinitiatief...

Meer weten?
- Webstek van de FW Baden-Württemberg
- Artikel in de FAZ over de Freie Wähler in BW
- Wikipedia-artikel over de grootte van de FW in de Duitse deelstaten
- Jos Verhulst over 'ontvlechtend federalisme' in Directe democratie (hfst. 3)


Duitsland : stemrecht voor kinderen?

46 verkozenen van CDU, FDP en SPD hebben een wetsvoorstel ingediend om kinderen stemrecht te verlenen. Eén van hen is de vroegere 'familieminister' Renate Schmidt (SPD). De indieners verwijzen naar de Grundrechte, die met het huidige kiesrecht geschonden worden. Ook ex-president Roman Herzog steunt het voorstel. De ouders zouden het stemrecht plaatsvervangend uitoefenen tot het kind het opeist. Het parlement verwees het wetsvoorstel naar een commissie.

Bron: rp-online


Uitsmijters

• Uit een recente Forsa-peiling, uitgevoerd in opdracht van Mehr Demokratie, blijkt dat 68 % van de Duitse kiezers voor de invoering van het referendum zijn. De peiling maakt een opsplitsing volgens de partijsympathieën van de ondervraagden.
  

• Een paar cijfers over abgeordnetenwatch.de en kandidatenwatch.de, de kanalen waar burgers rechtstreeks vragen aan verkozenen of (in de aanloop naar verkiezingen) aan kandidaten kunnen stellen. In 2008 stelden burgers meer dan 26 000 vragen, waarvan maar liefst 23 000 een antwoord kregen. 2,8 miljoen bezoekers klikten vorig jaar in totaal 29 miljoen pagina's aan, een verdubbeling tegenover 2007. In totaal staan op abgeordnetenwatch.de meer dan 100 000 antwoorden van verkozenen en kandidaten. (bron: Die Welt)

• In de tweede ronde van de zogenaamde 'Federalismehervorming' (Föderalismusreform II) zijn de zestien Duitse deelstaten en de Bond het eens geworden dat alle deelstaten nog tot 2020 de tijd krijgen om hun schulden af te bouwen. Vanaf 2020 mogen de deelstaten geen schulden meer maken (behalve in uitzonderingsgevallen - à bon entendeur...). Vijf armere deelstaten (Bremen, Saarland, Berlijn, Saksen-Anhalt, Sleeswijk-Holstijn) kunnen nog tot 2020 rekenen op de financiële solidariteit (800 miljoen euro per jaar) van de andere deelstaten en de Bond. Daarna moet elke deelstaat financieel zelfbedruipend zijn. Of hoe een federalisme-met-zestien problemen aanpakt waarover in een federalisme-met-tweeënhalf nog niet eens gesproken kan worden.

• In 'Der Stern' verscheen op 10 juni een reportage over de grote groep van 'Nichtwähler' (thuisblijvers bij verkiezingen) in Duitsland, waaruit duidelijk blijkt dat niet gaan stemmen een door en door bewuste politieke keuze kan zijn.
  

• Evangelischer Kirchentag in Bremen. Op de oecumenische driedaagse van de Duitse Lutheranen ondertekenden 4600 deelnemers de oproep van Mehr Demokratie en Omnibus voor de invoering van het nationale referendum, daaronder ook minister van Buitenlandse Zaken en kandidaat-bondskanselier Steinmeier (SPD) en zijn partijvoorzitter Müntefering. Omdat meer dan 3000 deelnemers onze actie steunden werd deze eis een officiële resolutie van de Kirchentag. (Wat niet wegneemt dat de organisatie er nauwelijks een woord over communiceerde). Klik hier voor een verslag met enkele foto's. (Foto bovenaan: de Omnibus für direkte Demokratie in Deutschland in Bremen; foto onderaan: Steinmeier ondertekent onze resolutie, door mezelf vereeuwigd :)

• Gerald Häfner, een van de stichters en zowat het politieke gezicht van Mehr Demokratie werd op 7 juni verkozen tot EU-parlementslid voor Die Grünen.

• Mehr Demokratie heeft nu ook een eigen kanaal op Youtube. Een mooie reportage (10') is deze, over het referendum dat MD op de dag van de Europese verkiezingen in het Beierse Vaterstetten organiseerde: plaatsvervangend voor heel Duitsland mochten de burgers er stemmen over de invoering van het nationale referendum.